पायरीचा पाषाण

 

डोस्क्याला शॉट

पूर्वी मुंबईत एक छान एकांकिका स्पर्धा भरायची. त्या स्पर्धेचं नाव होतं 'कल्पना एक अविष्कार अनेक'. आम्ही मित्र मित्र बर्‍याचवेळा ही स्पर्धा बघायला जायचो. एके वर्षी कुसुमाग्रजांनी या साठी विषय दिला होता. विषय कसला, त्यांनी एक रूपक कथाच विषय म्हणून दिली होती. आज अचानक ती कथा आठवली. तुमच्यासाठी ती कथा देत आहे. खूपच उद्बोधक कथा होती ती.
'पायरीचा पाषाण'
खूपच टुमदार गाव होतं ते. त्या गावात एकोपा होता. संपन्नता होती. सगळे सुखी समाधानी होते. एक छानस पुरातन मंदिरही होतं या गावात. पंचक्रोशीतले लाखो भाविक देवाच्या दर्शनासाठी तिथे यायचे. मंदिरात जाण्यासाठी एका भल्यामोठ्या पायरीवर चढून जावे लागत होते. भाविक तीच्यावर पाय ठेऊन चढत असत. पायरीला या आपल्या लेखी आलेल्या भोगाचं अतिशय दुःख होत असे. एकदा तिने ईश्वराकडे धावा केला. ईश्वर त्या पायरीला प्रसन्न झाले. म्हणाले काय माग तुला हवं ते. त्यावर पायरी म्हणाली, मी ही पत्थर आणि देवाची मूर्तिही पत्थराची, पण तिला सगळे नमस्कार करतात. मला मात्र पायदळी तुडवतात. मलाही मूर्तिचा पाषाण व्हायचं आहे. ईश्वर तथास्तु म्हणतात आणि निघून जातात.
पावसाळ्यात प्रचंड पाऊस पडतो. प्रलय होतो. गाव पुरात बुडतं. लोकं गाव सोडून इतरत्र जातात. कालांतराने पाणी ओसरतं. लोकं गावात परत येतात. पहातात तर मंदिर पूर्ण वाहून गेलेलं असतं. फक्त पायरीचा पाषाण शिल्लक राहिलेला असतो. लोक भक्तिभावाने त्याची पुजा करतात. हळूहळू गाव सावरतं. पायरीच्या पाषाणाची मूर्ति करून घेतात. मंदिर उभं राहातं. गावकरी मोठ्या भक्तीभावानं मूर्तिची विधिवत स्थापना करतात. उत्सव सुरू होतो. आता पायरीच्या पाषाणाची मूर्ति झालेली असते. लोक तिला पाया पडतात. तरीपण पाषाण सुखी नसतो. एकदा ईश्वर या मूर्तीच्या पाषाणाला भेटायला येतात. पाहतात तर अजून दुःखीच. आता काय हवय, ते त्या पायरीच्या पाषाणाला विचारतात. त्यावर ती मूर्ति झालेला पाषाण बोलतो, देवा आता एकच कर, मला जशी बुद्धि झाली तशी बुद्धी आता जी पायरी आहे त्या पाषाणाला देऊ नकोस. नाहीतर माझं अस्तित्वच नाहीसं होईल. ईश्वर हसतात आणि निघून जातात.
मित्रांनो, आजही ही रूपक कथा तेव्हडीच चपखल बसते.

गोष्ट लहान आहे पण डोस्क्याला शॉट आहे
विचार करा हवं तर नाहीतर सोडून द्या 🤔

आनंद वेदपाठक